Voorkomen dat potjes overkoken

Een burn-out, het is nogal wat: een totale shut-down van je lijf. Die wil niet meer meewerken. Die wil niet meer doen wat jij met je hoofd bedacht hebt dat goed voor je is. Je hebt te lang op de overlevingsstand gestaan. Je hebt met je hoofd keuzes gemaakt, volgens wat zou moeten, volgens de norm, volgens anderen, volgens verwachtingen.

Je lijf is namelijk heel wijs. Die weet prima wat wel en niet goed voor jou is. Je wordt niet voor niks stilgezet. Je mag opnieuw leren voelen. Je mag opnieuw leren vertrouwen op jezelf. Je mag opnieuw leren luisteren naar dat stemmetje in jezelf dat je al eerder wilde behoeden voor zo'n totale shut-down. Want die was er wel, maar dat heb je gedempt.

Dus hoe kun je dit nou voorkomen, zo'n burn-out of de mildere vorm ervan: overspannenheid? Nou het antwoord zit 'm al in de woorden... overspannen of burn-out. Je hebt de spanning te lang en te hoog laten oplopen, tot je potje overkookt.

Als je haast hebt, ga dan zitten…

Het antwoord is dan ook bewustwording, meer aandachtigheid voor je gemoedstoestand, voor dat wijze stemmetje, meer de tijd nemen om te voelen. Hoe voel ik me nu? Gespannen of ontspannen? En hoe gespannener je je voelt, hoe meer het nodig is om te gaan zitten en voelen in plaats van door te hollen. Hoe meer tijd je nodig hebt. Al is de neiging vaak het tegenovergestelde: doorhollen. Punt is dat je dan alleen helemaal niets voelt. Niets waarneemt. Laat staan dat je anders kunt handelen.

Je hebt geen keuze… althans dat denk je.

Vergelijk het maar met op de snelweg rijden, als je met 120 km per uur rijdt, dan neem je niet veel waar, je moet niet gaan vragen hoeveel koeien er in het weiland stonden dat je passeerde. Dat kun je onmogelijk hebben waargenomen. Ook rijd je te hard om in één keer stil te staan, je zult dan een lange remweg achterlaten.

Met 50 km per uur zie je al heel veel meer, puur omdat je langzamer rijdt. Je kunt dan meer aandacht voor je omgeving hebben omdat je meer tijd hebt om alles waar te nemen. En als je in een file rijdt kun je nog meer zien. Punt is natuurlijk wel dat je je aandacht erop moet richten, want anders zie je nog steeds niets.

Waar je je aandacht op richt, groeit!

Maar gelukkig kun je aandacht trainen, net als dat je in de sportschool je spieren traint. Aandacht is ook een soort spier. Je zou kunnen beginnen met elke dag als je opstaat eens toetsen bij jezelf hoe je je voelt. 'Voel ik me gespannen of ontspannen?' is de simpele vraag die je jezelf kunt stellen. En deze vraag kun je ook heel mooi aan je collega’s stellen, in de corona-tijd werd dit – bij gebrek aan elkaar live zien – normaal en die gewoonte kun je er gewoon inhouden natuurlijk. Wat werkt, dat werkt.

We noemen dit ook wel inchecken. Als het antwoord 'gespannen' is, kan diegene iets gaan doen wat ontspant. Iemand weet vast wel iets te bedenken: wandelen of een rondje hardlopen, schrijven, op een terrasje zitten, mediteren, fietsen, muziek maken, wat werkt. Soms is gewoon alleen al even uit de situatie stappen een goed idee.

Ze zeggen niet voor niks: als je haast hebt, ga dan zitten... hoe tegennatuurlijk dat op dat moment soms ook voelt, dat is wel het beste wat je kunt doen.

Inchecken kun je natuurlijk ook bij een ander doen. Hier kun je elkaar scherp op houden in organisaties. Je hebt het tenslotte met elkaar te rooien. Hoe fijn is het als je ook voor elkaar zorgt en elkaar in de gaten houdt?

We zijn namelijk in deze tijd veel te druk en in mijn ogen veel te veel individualistisch bezig. Het wordt tijd dat er weer meer nadruk komt op WIJ en SAMEN in plaats van alleen op IK.

Ik weet ook uit eigen ervaring wat overspannenheid betekent, ik was al jong overspannen in m'n werk, ik ben toen zes weken uit de running geweest. Gelukkig voelde ik de signalen (alles voelt als teveel bijvoorbeeld) en trok ik op tijd aan de bel. Hierdoor ben ik nooit in een burn-out terechtgekomen.

Ook later in m'n ondernemerschap heb ik geregeld over-spanning gevoeld. Ik wilde het namelijk allemaal perfect doen, succesvol zijn en altijd maar nuttig bezig zijn. Mijn grootste levensles is dat ik zodra ik dit weer voel gebeuren, dat ik bewust mezelf vertraag, ik ga als het ware 'filerijden' en écht goed voelen hoe het met me is, zodat ik voel wat ik nodig heb en mezelf dat geef. Ik heb namelijk altijd een keuze.

En jij ook!