Welke kwaliteiten heb je nodig om succesvol te werken in de wereld van morgen?

Werk aan je 21ste eeuwse vaardigheden.

Er gaapt nog steeds een kloof tussen de kwaliteiten die mensen nu leren en de kwaliteiten die nodig zijn in de komende vijf jaar. Het World Economic Forum maakte een overzicht van de belangrijkste kwaliteiten die werknemers in de 21ste eeuw nodig hebben, de ’21st century skills.’ In de top 5 staan: probleemoplossend vermogen, kritisch denken, creativiteit, aandacht voor teamleden en medewerkers en samenwerken met anderen. Hoe kunnen we die kwaliteiten bij onszelf in organisaties ontwikkelen? Een kleine aanzet.

Hoe los je complexe problemen op?

In de wereld van vandaag hebben we steeds vaker te maken met complexe vraagstukken, ook wel ’wicked problems’ genoemd. Die los je niet op met de standaardoplossingen. ‘Wicked’ problemen zijn taaie problemen die bijna onmogelijk zijn op te lossen. Denk aan de grote vraagstukken als klimaat, milieu, privacy en veiligheid. ‘Wicked’ problemen kenmerken zich volgens John Kolko van het Austin Center for Design door:

• incomplete of tegenstrijdige kennis

• het grote aantal mensen dat bij het vraagstuk is betrokken

• de zware economische last: de belangen

• de onderlinge verwevenheid van deze problemen met andere problemen

Het lastige van ‘wicked’ problemen is dat er geen panklare oplossing voor bestaat die je uit een boekje of cursus kunt leren. Wat wel werkt, kunnen we nog het best omschrijven als improviseren en spelen. Nodig mensen uit om kleine eenvoudige stappen te zetten om samen tot een duurzame en krachtige veranderbeweging te komen. Zo begon de Indiase vrijheidsstrijder Gandhi in maart 1930 zijn zoutmars naar de Indische Oceaan en nodigde de bevolking uit om langs de kant te staan om hem aan te moedigen. Hij bracht daarbij meer dan 100.000 mensen op de been. Deze schijnbaar onschuldige zoutmars bracht het machtige Britse rijk ten val. In de wereld van vandaag zien we voorbeelden van mensen en organisaties die vastberaden en onverstoorbaar ‘zoutmarsen’ organiseren in omgevingen waarin angst, wantrouwen, woede en frustratie overheersen. Zij trotseren de beperkende gedachten en weten situaties van weerstand om te zetten in situaties vol mogelijkheden. Kortom: wil je complexe problemen aanpakken? Begin een zoutmars.

“Nu waarderen veel bedrijven ’senioriteit’ nog hoger dan ’junioriteit.’ Om tot betere en creatievere oplossingen te komen, heb je beiden nodig. Verlies dus nooit de junior in jezelf en waardeer dit in je team.”

Hoe blijf je creatief?

Creativiteit bloeit bij gecontroleerde chaos, volgens Gerard van Vliet, directeur van het NCD (Nederlandse vereniging voor Commissarissen en Directeuren). Ik interviewde hem over de kwaliteiten die de organisaties van morgen nodig hebben. Een combinatie van ’grijze haren’ en ’jonge honden’ zorgt volgens van Vliet voor een gezonde spanning tussen controle en chaos. Aan de ene kant: spiegelen, vragen stellen en tips geven. Aan de andere kant: ontregelen en experimenteren. De ’jonge honden’ dagen het systeem uit met nieuwe oplossingen waar nog geen regels, modellen en structuren voor bestaan. Nu waarderen veel bedrijven ’senioriteit’ nog hoger dan ’junioriteit.’ Om tot betere en creatievere oplossingen te komen, heb je beiden nodig. Verlies dus nooit de junior in jezelf en waardeer dit in je team.

“Ondernemende mensen zoeken draagvlak voor maatschappelijke initiatieven en regelen het zelf. Ze wachten niet langer tot de overheid of een groot bedrijf het oppakt.”

Hoe blijf je kritisch denken?

Organisaties krijgen steeds meer behoefte aan insultants dan aan consultants, stelde ik al in een eerder artikel voor Pioniers Magazine. Insultants zijn de uitdagers, de mensen die nog de ongemakkelijke vragen durven te stellen. Betrek regelmatig een aantal van deze insultants bij je vraagstukken en je bent verzekerd van vernieuwende invalshoeken. Deze vorm van kritisch denken zal terugkomen in duurzame innovatie, volgens ondernemer, oprichter van New Genes en schrijfster van het ‘Perfect World Principe’ Jenny Elissen. ”Duurzaam ondernemen draait om de combinatie van ondernemerschap en maatschappelijke petities. Burgers en ondernemers gaan zich samen organiseren. Ondernemende mensen zoeken draagvlak voor maatschappelijke initiatieven en regelen het zelf. Ze wachten niet langer tot de overheid of een groot bedrijf het oppakt. Kijk naar Plastic Whale, The Ocean CleanUp en change.org.” De ondernemers van morgen zijn dus niet alleen zakelijk, maar vooral bevlogen.

Hoe geef je aandacht aan je teamleden?

”De basis om tot fundamentele doorbraken te komen is opmerkzaamheid. Zien wat de ander niet ziet,” volgens Peter Werkhoven, managing director Technical Science TNO. Opmerkzaamheid gaat volgens hem over het zien en oppakken van de kleine, vaak subtiele signalen. Dat geldt niet alleen voor signalen uit je omgeving, maar ook de signalen bij de mensen in je team. Ben je bereid om het bijzondere te zien in de ander? Het succes van een team wordt niet zozeer bepaald door je functietitel, maar door de rol die je speelt. Ben je bijvoorbeeld een hacker, ondernemer, ontwikkelaar, beschouwer, inspirator, schrijver, bedenker of maker? Wees je bewust van de rollen die nodig zijn om je hogere doel te bereiken. Want niemand kan zoveel als iedereen samen.

Hoe zorg je voor goede samenwerkingen?

Om elkaars kwaliteiten te kunnen benutten, hebben we meer broedplaatsen nodig. Plaatsen waar we kunnen experimenteren en onderzoeken. Deze broedplaatsen schieten sinds enkele jaren als paddenstoelen uit de grond: creative hubs, leegstaande kantoorpanden of -etages waar startups en zzp-ers een tafel of ruimte krijgen te midden van gevestigde, grote bedrijven.

Naast deze broedplaatsen zijn ook ’vindplaatsen’ van belang, vindt Jenny Elissen. Zij pleit voor een andere vorm van het organiseren van samenwerkingen: niet lineair, maar circulair. “Als je lineair organiseert, denk je al snel in controle en eigendom. Als je circulair organiseert zoals de natuur werkt, denk je in vruchtbare aarde, ofwel: platforms en petities. Mensen en organisaties vinden elkaar moeiteloos op digitale platforms. Er komen steeds meer burgers die zich gaan organiseren, bijvoorbeeld rondom energie, gezond eten en financiële zaken. Je maakt een profiel aan op een platform, noemt je specialismen en geeft aan hoeveel tijd jij beschikbaar wilt stellen per week. Zo werk je mee aan het realiseren van een groot doel dat jij de moeite waard vindt.” Zorg daarom niet alleen voor broedplaatsen maar ook voor vindplaatsen om samen ideeën uit te werken.

Bronnen:

Groot Denken. Kansen grijpen die anderen niet zien. Adriaan Wagenaar. Uitgeverij Van Duuren 2017

Doorbraakdenkers over de agenda Techniekpact 2020, Adriaan Wagenaar 2015 (publicatie van Platform Betatechniek) https://issuu.com/adriaanwagenaar/docs/techniekpact_eboek_uitgebreid